Emekli olmak istemiyorlar

Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) için geri sayım başladı. Bakan Bilgin milyonlarca EYT’linin merak ettiği formüle ilişkin masalarında sadece tek bir seçenek olduğunu çalışmaların devam ettiğini vurgulayarak, Aralık ayında Meclis’e geleceğini bildirmişti. Milyonlarca EYT'li bu açıklamaların ardından “EYT ne zaman çıkacak?”, “Nasıl bir yol haritası izlenecek?” sorularını araştırmaya başlarken 1 milyon işçi ise EYT düzenlemesini korkarak bekliyor.

Sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 öncesinde başlamış milyonlarca çalışan, aralık ayında TBMM’ye sunulacak düzenlemeyi heyecanla bekliyor. Ancak, kamu kurumlarında ve belediyelerde yıllarca taşerona bağlı çalıştıktan sonra 2018 yılında çıkartılan 696 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile kamuda daimi kadroya alınan yaklaşık 1 milyon işçi, EYT düzenlemesini korkarak bekliyor. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, bu sorunu kaleme aldı, olası etkilerini ortaya koyarak 'Onlar neden emekli olmak istemiyor?' sorusunu yanıtladı.

KOŞULLARI YERİNE GETİRENLER ZORUNLU EMEKLİ EDİLİYOR

696 sayılı KHK’nın 127. maddesi ile 375 sayılı KHK’ya eklenen geçici 23. maddenin birinci fıkrasının beşinci alt bendi uyarınca, kamuda sürekli işçi kadrosuna alınan taşeron işçiler emeklilik, yaşlılık veya malullûk aylığı almaya hak kazandıkları tarihten itibaren zorunlu emekli ediliyorlar. KHK’nın bu hükmü dolayısıyla, on binlerce taşeron işçisi daimi işçi kadrosu hakkını daha başlangıçta kaybetti. Bunlar kadroya alınmadılar. Kadroya alındıktan sonra emeklilik koşullarını tamamlayan on binlerce işçi de aradan geçen dört yıllık sürede emekli edildi.

Sigortalılık süresi, prim gün sayısı ve emeklilik yaş koşulunu tamamlamış olanlar, üç koşulu yerine getirdikleri aydan itibaren emekliye sevk ediliyorlar. Bu yıl kadınlar 48 – 49 yaşında, erkekler de 52 – 53 yaşında emekli ediliyorlar.

ZORUNLU EMEKLİLİĞE TAKILANLAR SORUNU BÜYÜYECEK

Pamukkale Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Oğuz Karadeniz, istemedikleri halde zorunlu emekli edilen taşeron işçilerin bu sorununu “zorunlu emekliliğe takılanlar” olarak adlandırıyor.

EYT yasasının nasıl çıkacağı henüz belli değil. 1999 öncesi koşullara dönülmesi durumunda yaş koşulu tümüyle ortadan kalkacak, prim günü de 5000’e inecek. Her durumda daha erken emeklilik yolu açılacak.

Taşerondan kadroya alınan işçiler emeklilik koşullarını daha erken yerine getirmiş olacaklarından kendileri istemese bile daha erken yaşta zorunlu emeklilik uygulaması ile karşı karşıya kalacaklar.

NEDEN ERKEN EMEKLİ OLMAK İSTEMİYORLAR?

Emekli aylığı, çalışırken Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirilen prime esas kazançlar (brüt ücret) ile prim gün sayısına göre belirleniyor. Brüt ücreti yüksek bildirilen ve prim günü yüksek olanlara daha yüksek emekli aylığı bağlanıyor. Buna karşılık, brüt ücreti düşük ve prim günü az olanlar düşük emekli aylığı alıyorlar.

2018 yılında sürekli işçi kadrosuna alınan işçiler, taşeronda iken genelde daha düşük ücretle çalıştılar. EYT’li işçilerin büyük kısmı 8 – 10 bin prim gününe sahip iken, taşeron işçileri düzenli bir işte çalışmamış oldukları için prim günü koşulunu ucu ucuna yerine getiriyorlar. Bu da düşük emekli aylığına mahkûm olmaları anlamına geliyor. Asgari ücretle çalışırken yan ödemeler ile birlikte aylık gelirleri 6 – 7 bin lira olan işçiler, asgari koşulları yerine getirir getirmez emekli edildiklerinde 3 bin 500 lira emekli aylığı ile geçinmek zorunda kalıyorlar. Bu nedenle, çalışmaya devam etmeyi tercih ediyorlar.

EYT yasası çıktığında taşerondan kadroya alınan işçilerin zorunlu emeklilik mağduriyetinin daha da vahim hale gelmemesi için 696 Sayılı KHK ile 375 Sayılı KHK’ya eklenen zorunlu emeklilik düzenlemesinin kaldırılması gerekiyor. Aksi takdirde, yüz binlerce taşeron işçisi, arzu etmedikleri halde zorunlu emeklilik ile karşı karşıya kalacak.