Milyonlarca kişi Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili son dakika haberlerini takip etmeye devam ederken EYT'de çözüm formülüyle ilgili dikkat çeken bir gelişme yaşandı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin EYTde tek formül belirlendiği
Bakan Bilgin'in EYT formülü ile ilgili son dakika açıklamaları sonrasında milyonlar formülün kimi kapsasığını araştırmaya başladı. EYT'nin yıl sonuna kadar tamamlanması da beklenirken EYT'lilerin nasıl emekli edilecekleri ile ilgili değişik formüller üzerinde durulurken Bakan Bilgin son noktayı koydu. Yapılacak çalışmaya ilişkin sürecin devam ettiğini ve birçok aşamanın olduğunu belirten Bilgin, "Şu an masamızda sadece bir tane EYT formülü var'' dedi. Peki bu tek formül neyi içeriyor, çalışmalar hangi aşamalardan geçecek, kimler nasıl şartlarla emekli olacak?
Çalışmalarda yaş ve prim kriterleri öne çıkmaya başladı. Buna göre 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış yıl ve prim şartını tamamlamış olanların bekleyeceği yaş şartıyla ilgili bir indirim ya da belli bir yaş kriteri belirlenmesi söz konusu olabilecek.
FAZLA PRİM AVANTAJI
Bu noktada 8 eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar açısından 5000 ile 5975 gün arasında prim gerekiyor. İşe girişe göre bu prim gün şartı da değişiyor. Ancak EYT'liler arasında bu primin çok üstünde günü olanlar da mevcut. Buna göre erkekler için 9 bin gün (25 yıl) kadınlar için ise 7200 gün (20 yıl) bekleme süresi kadar primi olanlar açısından bir avantaj ortaya çıkıyor. Bu prim gününe ulaşan sigortalıların hemen emekli edilmeleri yaş şartına bakılmaması gündemde. Böylece yüksek primi olanlar bu avantajı kullanmış olacak.
NORMAL PRİME ULAŞANLAR
8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup hem 20 ve 25 yıllık süreyi dolduran hem de tablodaki 5000-5975 gün şartını tamamlayanlar açısından da iki alternatif söz konusu olacak. Bu sigortalıların belli bir yaş kriterine ulaştıktan sonra emeklilik söz konusu olabilecek. Burada getirilecek yaş kriteri yapılacak çalışmalar sonunda netleşecek. İkinci alternatifte ise yaş şartının belli bir oranda düşürülmesi söz konusu olabilecek. Bekleme süresi kaç yıl ise onun yarı yarıya indirilmesi de değerlendirmeler arasında.
Örneğin burada kadınlar için 48 erkekler için 50 ya da kadınlar için 50 erkekler için 52 gibi bir yaş sınırı getirilebilecekken listedeki yaş şartının 2 ya da 3 yıl geriye çekilmesi de söz konusu olabilecek. Burada yıl ve prim şartını tamamlamış olanların sayısının 1.5 milyonu bulabileceği burada da en alt seviyeden aylık bağlansa bile yıllık maliyetin 45-50 milyar lira arasında oluşacağı da değerlendirmeler arasında bulunuyor. Yaş düşürme durumunda ise kademeli bir emeklilik söz konusu olacak.
AZ PRİMİ OLANLAR NE YAPACAK
Bu şartları tamamlayanların dışında emeklilik için gerekli 5000-5975 gün şartlarını tamamlayamayanlar da söz konusu. Bu sigortalıların da EYT kapsamına alınabilmesi için borçlanma imkanları değerlendiriliyor. buna göre doğum, askerlik, yurtdışı, ihya, hizmet tespit davası, isteğe bağlı sigorta gibi imkanlarla eksik primlerin doldurulması ve EYT kapsamına dahil olunması mümkün olabilecek. Bu arada 3600 gün ile SSK'dan ve 5400 gün ile de Bağ-Kur'dan kısmi emeklilik hakkı da bulunacak. Kısmi emeklilikte yaş şartı biraz daha yukarı çekilecek. Böylece yaşını doldurmuş ama çalışma imkanı olmadığı için primini dolduramayanlar bu haktan yararlanacak
FARKLI KURUMLARA SON 7 YIL
8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış ancak daha sonra farklı kurumlar (Bağ-Kur, Emekli Sandığı, SSK) dahilinde çalışmış olanlar için de son 7 yıllık sigortalılık süresine bakılacak. Son 7 yıllık sigortalılık süresinde en fazla ( 3,5 yıl) hangi kurumdan prim yatırılmışsa o kurum şartlarından emekli olunacak. Burada son kurumdan yatırılan 1.261 gün önem kazanacak.
EYT 5 AŞAMADA ÇÖZÜLECEK
Çalışma gurubunun üzerinde çalıştığı bu düzenleme beş aşama sonrasında yasalaşmış olacak. öncelikle kapsam belirlenecek, emeklilik şartları ortaya konulacak, maliyet hesabı yapılacak, diğer bakanlıklarla müzakere edilecek ve yasa tasarısı haline getirilerek Meclis'e sunulmuş olacak.