C) DİRİLİŞ:
İsrafil‟in ikinci kez Sûr‟a üflemesi ile beraber, insanlık tarihinin ilk dönemlerinden son dönemine kadar yaşamış ne kadar insan varsa hepsi kabirlerinden dirilerek kalkacaktır. Buna haşr edilme denmiştir. Ba‟s terim anlamıyla öldükten sonra dirilmek, asli parçaları bir araya getirerek ve ruhları da buna iade ederek, Allah‟ın ölüleri mezardan çıkarmasıdır. Diriliş başka bir tanıma göre ölümden sonra kabirde veya berzah âleminde varlığını sürdüren ruhun, bedeninin yeniden terkip edilmesi ve ruhun bedene döndürülmesidir. Yeni bir ruh-beden birlikteliğine kavuşturacak olan ise ancak yüce Allah‟tır ve ancak ruh O‟nun döndürmesi ile yeniden diriliş şeklinde varlık âlemine çıkabilir.
Ehli Sünnet âlimleri, öldükten sonra yeniden dirilişe inanmayı, iman esaslarından biri olarak kabul etmektedir. Ölümden sonra meydana gelecek olan diriliş ahiret hayatının başlangıcı olup gerçekleşmesi kaçınılmazdır. Çünkü bu Allah‟ın bir vaadi ve adaletinin gereğidir. Bu nedenle Kur‟ân hesap vermek üzere yeniden dirilişi inkâr edenleri kınamış ve dirilişi ispat edecek birçok somut deliller sunmuştur. Kur‟an‟ın dirilişe delil olarak sunduğu ayetlerden birinde Şöyle buyrulmaktadır: “Kendi yaratılışını unutur da; „çürümüş kemikleri kim diriltecek?‟ diyerek bize misal vermeye kalkarlar. De ki; onları ilk defa yaratan diriltecektir. O her türlü yaratmayı bilendir.” Rivayete göre, Übeyy b. Halef bir gün Hz. Muhammed‟in elinde çürümüş bir kemikle geldiğini ve parmaklarıyla onu ufaladığını görünce ona sorar; “Muhammed! Allah‟ın bu çürümüş, parçalanmış kemiği tekrar dirilteceğini mi zannediyorsun?” Bunun üzerine Peygamberimiz: “Evet Allah bunu diriltecek, seni de öldükten sonra diriltecek ve cehenneme atacaktır” buyurmuştur. Yukarıda zikredilen ayette bunun üzerine nazil olmuştur. Yağmur nasıl kuru toprağı Allah‟ın emriyle canlandırıp, yeşertiyorsa aynı şekilde kurumuş ve çürümüş kemikler de Allah‟ın emriyle bir araya gelerek dirilecektir. Buradan da anlaşılan, kıyamet gününde cesetlerin tekrar diriltilip, hayata döndürülmesinin ayetlerle sabit olmasıdır. Allah insanları ölümden sonra tekrar diriltecek ve hesap vermek üzere bir araya toplayacaktır.
Kur‟an‟da diriliş gerçeği üzerinde ısrarla durulmasına rağmen, müşrikler yeniden diriltileceklerine inanmamışlardır. Nitekim bu gerçek yine Kur‟an‟da haber verilmektedir. Muattıla adı verilen cahil, eğitilmemiş Araplar, Allah‟ın öldükten sonra diriltip, hesaba çekeceğini inkâr etmekteydiler. Bunlar tabiatın diriltip, dehrin yani zamanın yok ettiği düşünmüşlerdir. Dirilişi inkâr eden sadece bunlar değildi. Aynı Şekilde metafizikçi filozoflarda dirilişi tamamen inkâr etmişlerdir. Onlar ister İslam‟ın kanunlarıyla uyuşsun, isterse uyuşmasın, yorumlarını aklın kanununa göre yapmışlar ve bu noktada büyük bir yanılgıya düşmüşlerdir.
Çünkü metafizik konuları ispatta akıl yetersiz kalmaktadır. Hâlbuki sebepleri bilinmeyen bu ilginç şeylerin varlığı ittifakla sabittir. Nitekim mıknatısı daha önce hiç görmeyen, onun demiri çektiğinden habersiz olan birine bu anlatıldığında, bunu kabullenmez ve ancak demire bir ip çekilmek şartıyla demirin çekilebileceğini söyler. Çünkü ona göre çekme olarak görünen budur. Oysaki bu durum her ne kadar akıl dışıymış gibi görünse de, bu bir gerçektir. Dirilişi inkâr edenlerin durumu da aynen buna benzemektedir.
Kelamcılara göre haşrın cismani olacağını kabullenmek hem akla, hem nakle hem de Allah‟ın adaletine daha uygundur. Çünkü Kuran cennet ve cehennem tasvirleri yaparken hep beş duyu ile algılanabilen tablolar çizmektedir. Ayrıca Allah‟ın yarattığı nimetlerin hemen hemen tamamı beş duyu organının algılayacağı ve takdir ederek yaratıcısına şükredeceği mahiyette yaratılmıştır. Dünya hayatında bu duyu organları ile Allah‟a şükreden ve ibadet eden azalar, ahirette de mükâfatını almadan geri kalmamalıdır.