I) CEHENNEM:
Cehennem kelime itibari ile “derin kuyu” anlamına gelmektedir. Kelami kaynaklarda kâfir ve günahkâr kimselerin azap çekecekleri yerdir. Kâfir, münafık ve müşrikler cehennemde ebedi kalırlar. Orada asla ölmezler ve azapları da hafifletilmez. Tövbe etmeden günahkâr olarak ölen ve Allah‟ın kendilerini affetmediği müminler ise, cehennemde azap görseler de orada ebedi kalmazlar. Cehennemde kendilerine günahları kadar azap edilir, azabını görüp cezasını çektikten sonra cennete girer ve orada ebedi kalırlar.
Âhirette cehennem azabı ateşle olacaktır. Çünkü ateş insan bedenine çok büyük bir acı ve azap verir. Ancak Cehennem ateşinden Allah‟ın inanan kulları uzak tutulacaktır. Kur‟ân‟ın açıklamalarına göre hiç kimse için ne mutlak cennet, ne de mutlak cehennem söz konusu değildir. Ancak herkes dünyada yapmış olduğu ameline ve Allah‟ın huzurunda vereceği hesaba göre cennete ya da cehenneme gidecektir. Dünyada ameli güzel olmayan cehennemde Rabbine yalvaracak ve yok olmak isteyecektir. Ayette bu durum şöyle açıklanmaktadır: “Şöyle yakardılar: Ey malik ne olursun, Rabbin canımızı alsın.” Uzaktan, derinden gelen feryat halindeki bu ses, cehennem azabının şiddetinden yok olmak, ölmek isteyen insanların feryadıdır ve azabın şiddetini ortaya koymaktadır. Cehennem kurtuluşun, ölümün ve umudun, olmadığı bir yerdir. Doymak bilmeyen, hırslı, aç gözlü ve gazaplı cehennemden hiç kimsenin kaçıp kurtulma ümidi yoktur. Davet olundukları hidayet yolundan yüz çeviren cehennemlikleri kendisine çağırmakta ve cehennemliklerde onun çağrısına icabet etmek mecburiyetinde kalmaktadırlar.
Cehennem günahkârları uzaktan gördüğünde öfkeden patlayacak hale gelip kaynamaktadır. Cehennemin doymak bilmeyen bu durumu Kur‟an‟da şöyle dile getirilmektedir: “O gün ki, cehenneme „Doldun mu?‟ diyeceğiz, o „daha ziyade var mı?‟ diyecek.” Yine Ğâşiye Suresinde şöyle buyrulmaktadır: “Onlar için kuru dikenden başka bir yiyecek yoktur. Ki o ne semirtir ne de açlığı giderir.” Bu ayet cehennemliklerin yiyeceği olan darıdan bahsetmektedir. Kâfirlerin cehennemdeki yiyeceği olan darının, cehennemin ortasında biten zakkum ağacı ile ilgili haberlere dayanılarak, cehennemde bulunan ateşten bir ağaç olduğu söylenilmektedir. Bazıları ise, develerin yeşil iken yediği ve adına “ġibrık” denilen yere yapışık bir çeşit dikendir demişlerdir.
Kur‟an cehennem yiyeceklerinden haber verirken “Zakkum” adı verilen bir ağaçtan da bahsetmektedir. “Cennet gibi konak mı hayırlı, yoksa zakkum ağacı mı? ·Biz, o ağacı zalimler için fitne yaptık. O, cehennemin dibinde çıkan bir ağaçtır. Tomurcukları, şeytanın başı gibidir. ·İşte cehennemlikler bundan yer ve karınlarını bununla doldururlar.” Ayete göre Zakkum ağacı cehennemin dibinde çıkan bir ağaçtır. Yüce Allah bu ağacı zalimler için bir deneme aracı kılmıştır. Çünkü ağacın adını duyduklarında müşrikler alay etmişler ve ateşin olduğu yerde ağacın yetişemeyeceğini söylemişlerdi. Cehennemlikler bundan yer ve karınlarını bununla doldururlar. Bu ağacın meyvesi, onların boğazlarına takılınca, içtiklerinde karınlarını yakıp kavurunca, onlar susuzluğu giderecek ve susuzluğun alevini söndürecek bir içeceğin soğukluğunu ararlar. Onlar bu yemeğin üstüne bulanık, çok sıcak, kaynar bir sıvı içerler. Bu günlük öğünlerinden sonra, bu kötü sofrayı terk edip devamlı kalacakları yerlerine giderler.
Mülk suresi 7. ayette ise cehennem uğultusundan bahsedilmekte ve şöyle buyrulmaktadır: "Oraya atıldıklarında, onun kaynarken çıkardığı uğultuyu işitirler. Neredeyse cehennem öfkesinden çatlayacak.” Bu ayette cehennem canlı bir varlık gibi sunulmakta, cehennemin öfkeyle köpürdüğü ve uğutular içinde fokur fokur kaynadığı haber verilmektedir. Kısacası Kur‟an‟da cehennem kıvılcımlarından, yiyeceğinden, içeceğinden, gölgelerinden ve cehennemde cehennemliklerin göreceği kötü muamelelerden detaylı bir şekilde bahsedilmektedir. Bunda ulaşılmak istenen amaç ise insanları uyarmak ve onları böyle dehşet verici bir azaptan sakındırmaktır.