Pankreas Kanserinde Whıpple Hayat Kurtarıyor

Pankreas kanseri, erken dönemde belirti vermeyen ve bu nedenle ileri evrede yakalandığında yaşamı tehdit eden hastalıkların başında geliyor. Günümüzde uygun vakalarda ve deneyimli merkezlerde uygulanan Whipple ameliyatı, pankreas kanserinin tedavisinde başarılı sonuçlar sağlıyor. Pankreas başı, bu bölgeye yakın safra yolları ile onikiparmak bağırsağı tümörleri için tercih edilen Whipple ameliyatlarının ardından yapılan kemoterapi tedavisiyle, hastaların yaşam kalitesi ve süresi artıyor. Genel Cerrahi Bölümü’nden Doç. Dr. Türkmen Bahadır Arıkan, Whipple ameliyatları hakkında bilgi verdi. 

Pankreas vücudun şeker seviyesini düzenler 

İnsan yaşamı için çok önemli bir organ olan pankreas, midenin arkasından dalağa doğru uzanan ve baş kısmı onikiparmak bağırsağı tarafından sarılı bir yapıda vücutta yerleşim göstermiştir.  Orta kısım “boyun” veya “gövde” olarak adlandırılır ve ince uç ‘kuyruk’ şeklinde tanımlanır. Pankreas, mideden onikiparmak bağırsağına gelen protein, karbonhidrat ve yağların sindirimini sağlayan enzimleri üretir, onikiparmak bağırsağına boşaltır. Ayrıca kan şeker seviyesini kontrol eden insülin hormonudur. 

Kansere bağlı ölümlerde 4’üncü sırada

Pankreastaki kontrolsüz bir büyüme ve tümör oluşumu, pankreas kanseri olarak adlandırılır. Tümör, pankreasın %75 oranında baş, geri kalan kısmı da boyun veya gövdesinde ortaya çıkar. Kansere bağlı yaşam kaybı sıralamasında 4’üncü sırada yer alan pankreas kanserinin 2030 yılında 2’nci sıraya yükseleceği tahmin edilmektedir. ABD’de her yıl yaklaşık 57 bin kişiye pankreas kanseri teşhisi konulmakta ve yaklaşık 46 bin hasta hayatını kaybetmektedir.

Pankreas kanserinde uygulanan ameliyatlar: 

• Pankreasın gövdesindeki ve kuyruğundaki tümörler veya kistler için, pankreasın sol tarafını (gövde ve kuyruk) çıkarmak için yapılan cerrahiye “distal pankreatektomi” denir. Bu prosedür uygulanırken operasyonda dalak da alınabilmektedir.
• Bazı pankreas tümörlerinde pankreasın tamamını çıkarmak gerekebilir. Buna “total pankreatektomi” denir. Pankreas olmadan insanlar yaşayabilir ancak ömür boyu insülin ve enzim replasmanına ihtiyaç olacaktır.
• Pankreas tümörleri yakınından geçen hayati kan damarlarını da etkileyebilir. Tümörler yakındaki kan damarlarını içeriyorsa, multidispliner konsey (onkolog, radyolog, gastroenterolog ve pankreas cerrahisinde uzmanlaşmış genel cerrah) tarafından hasta değerlendirilir, damar tutulum derecesine göre önce cerrahi daha sonra kemoterapi seçeneği gündeme getirilebilir. Direkt cerrahi ile tutulan damarın çıkarılması ve tekrar dikilmesi prosedürü de uygulanabilir. Yaygın damar tutulumu olan hastalar cerrahi için uygun değildir ve kemoterapi tedavisi planlanır.  

Whipple ameliyatı nedir?

“Pankreatikoduodenektomi” olarak da bilinen Whipple ameliyatı, pankreasın başını, ince bağırsağın (duodenum) ilk kısmını, safra kesesini ve safra kanalını çıkarmak için yapılan kompleks bir operasyondur. 

Whipple ameliyatı; 

• Pankreas, bağırsak ve safra kanalındaki tümörlerle diğer bozuklukları tedavi etmek için yapılmaktadır. 
• Pankreas başı kanserini tedavi etmek için en sık başvurulan cerrahi tekniktir. 
• Kanser tanısı almış hastalar için yaşam kurtaran bir cerrahi yöntemdir. 
• Kanserin diğer organlara yayılmasını (metastaz) da durdurmak için başvurulan bir tedavi seçeneğidir.  

Pankreas kanseri tanısı konulmuş hastaların yaklaşık %15 ila %20’si için Whipple ameliyatı uygulanabilirken,  %15 oranındaki bir hasta grubu da kemoterapi tedavisi sonrasında cerrahi için uygun hale gelmektedir. Oldukça kompleks bir cerrahi olan Whipple, ciddi riskleri de beraberinde getireceği için bu alanda deneyimli cerrah ve merkezde gerçekleştirilmelidir. 

Whipple ameliyatı nasıl yapılır?

Whipple ameliyatları 4-8 saat süren ve hangi tekniğin kullanılacağının, hasta ve tümörün durumuna göre karar verilen geniş kapsamlı özellikli operasyonlardır. İki şekilde gerçekleştirilebilir:  

• Açık cerrahi: Açık yapılan ameliyat sırasında, cerrah pankreasa erişmek için karından bir kesi oluşturur. Bu, en yaygın ve en çok uygulanan yaklaşımdır.
• Laparoskopik cerrahi: Kapalı yani laparoskopik cerrahi sırasında, cerrah karından birkaç küçük kesi açar ve görüntüyü ameliyathanedeki bir monitöre ileten kamera da dahil olmak üzere özel aletler yardımıyla cerrahiyi gerçekleştirilir. Cerrah, operasyonu yaparken cerrahi aletlere rehberlik etmesi için monitörü izler. Laparoskopi, bir tür minimal invaziv cerrahidir. 

Minimal invaziv cerrahide; kan kaybı daha azdır ve komplikasyon riski de azalmaktadır. Hastanın daha kısa sürede iyileşmesini sağlayan konforlu bir yöntemdir. Ameliyat süresi uzun olmakla birlikte bazen bu prosedür minimal invaziv cerrahi ile başlayabilir, ancak komplikasyonlar veya teknik zorluklar cerrahın operasyonu bitirmek için açık bir kesi yapmasını gerektirebilir.

Whipple ameliyatı hangi durumlarda yapılır?

• Pankreas kanseri
• Pankreas kistleri
• Pankreas tümörleri
• Pankreatit
• Ampulla kanseri
• Safra kanalı kanseri
• Nöroendokrin tümörler
• Onikiparmak(Duodonum) Kanseri
• Pankreas veya ince bağırsak travması
• Pankreas, duodenum veya safra kanallarını içeren diğer tümörler veya bozukluklar.

Whipple ameliyatı sonrası yakın takip önemli

Cerrahi sonrası hastanın genel cerrahi servisinde en az bir hafta süre ile yatışı gereklidir. Tüm cerrahi ekip ve hemşirelik personeli, hastanın durumunu kontrol altında tutmak için enfeksiyon veya komplikasyon belirtisi olup olmadığını izleyecektir. Diyet tolere edildiği kadar yavaş ilerleyecektir. Çoğu hasta operasyondan hemen sonra yürüyebilir. Bazı durumlarda, cerrahinin ve hastanın durumuna göre birkaç gün yoğun bakım ünitesinde yatış da gerekebilir. Yoğun bakım ünitesi doktorları ve hemşireleri, komplikasyon belirtilerini izlemek için hastanın durumunu takip edecektir.