Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), 1 Temmuz 2024 tarihi itibarıyla elektrik fiyatlarına
mesken abone grubu için yüzde 38, tarımsal faaliyetler abone grubu için yüzde 30, kamu ve özel
hizmetler sektörü abone grubunun düşük kademesi için yüzde 38 ve yüksek kademesi için yüzde 20
oranında artış yapıldığını açıklamıştır. Bir kez daha güncelleme dönemi olan Ekim ayı
beklenmeden zam yapılması, 10 yıldan fazla süredir uygulanan ve otomatik fiyatlandırma
mekanizması olarak bilinen "Maliyet Bazlı Fiyatlandırma"nın fiilen ortadan kaldırıldığını
göstermektedir.
EMO tarafından yapılan hesaplamaya göre, zamla birlikte 4 kişilik bir ailenin asgari yaşam
standardı için tüketeceği varsayılan 230 kWh`lik faturanın toplam bedeli bir önceki aya göre yüzde
38 artarak 476,6 TL`ye çıkmıştır. Temmuz 2024 itibarıyla oluşacak faturanın yalnızca yüzde 23.8`i
enerji bedelinden oluşacaktır. Faturanın yüzde 65.9`unu ise dağıtım bedeli oluşturmaktadır. Fon ve
vergilerin oranı ise yüzde 10.3`te kalmaktadır. Son tarife değişikliğiyle zaten yüzde 57.2 düzeyinde
olan dağıtım bedelinin payının yüzde 65.9`a tırmandırılması normal kabul edilmemelidir.
Doğal olarak faturanın en önemli kalemi olması gereken enerji bedelinin, dağıtım bedelinin çok
gerisinde kalması, piyasanın çarpık bir biçimde yapılandığını gözler önüne sermektedir.
Çiftçiler ise Temmuz ayından itibaren elektriği yüzde 30 zamlı olarak kullanacaklar. Tarımsal
sulamanın arttığı bir dönemde çiftçiye yapılan bu zam başta üretimi olumsuz etkileyecektir.
Tarımsal üretimin olumsuz etkilenmesi de temel besin maddelerinde enflasyonu artçı bir etki
yapacaktır. Dolayısıyla temel ihtiyaçlardan biri olan elektriği evde ve tarlalarda yani hayatın her
yerinde zamlı olarak kullanacağız.
Bu zamların enflasyonu azdırma etkisi yüksek. Türkiye`nin içinde bulunduğu borç-faiz sarmalı,
yüksek enflasyon ve ekonomik krizden çıkabilmesi de imkânsız hale gelmektedir.
Asgari ücretin 17.002 TL olduğu ve asgari ücret Mayıs ayında açlık sınırının gerisinde kaldığı bir
dönemde ekonomik kriz içerisinde olan geniş halk kesimlerinin sıkıntıları daha da artacaktır.
Elektrik fiyatlarındaki can yakıcı artışları durdurmak için acil olarak harekete geçilmelidir. Öncelikle
özelleştirme ve kar esaslı piyasa politikaları terk edilerek, ülkemiz kaynaklarının kamu yararı
temelinde en iyi şekilde değerlendirileceği ve farklı elektrik üretim kaynaklarının birbirlerinin
maliyetlerini sübvanse edeceği yeni bir sistemin oluşturulması kaçınılmazdır.
EPDK, söz konusu zamma yol açan maliyet kalemlerini ve bu maliyetlerdeki artışları düzenli olarak
kamuoyuna açıklamalıdır. Enerjiye erişim bugün temel bir insan hakkı olarak kabul ediliyor,
fiyatlarının herkesin ulaşabileceği düzeyde olması gerektiği ilkesini göz ardı edilerek yapılan
yüksek artışlar, yeni bir yoksullaşama dalgası başlatacak büyüklüğe ulaşmıştır. Tüm yurttaşlara,
insanca yaşayabilmesi için enerji ihtiyacını ekonomik koşullarda karşılama imkanı sunulmalıdır.
Kâr esasıyla şekillen piyasa yapısı ve enerji politikaları acilen terk edilerek enerji yönetimi; kısıtlı
kaynaklarımızı en iyi şekilde değerlendirecek, kamu yararını esas alan siyasi ve ticari
müdahalelerden uzak bir yapıya bırakılmalıdır.
Şaban TAT
TMMOB
Elektrik Mühendisleri Odası
Antalya Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı